Entry, İŞİD'in tarihsel gelişimi ve ABD'nin suriye ve IŞİD politikasıyla alakalı. Biraz uzun olabilir.
El-Kaide hala pasifize edilmiş bir örgüt değil ama uluslararası ortama uyum sağlayacak kapasitesi kalmadı. tehdidi hala olmakla beraber bu tehdit acil önlem alınacak bir tehdit değil. Özellikle 11 Eylülden sonra dünyayı korkutuyorlardı ama El Kaide'nin eylemleri bulunmuyor artık. şuan
IŞİD revaçta.
acaba IŞİD, el kaide'den daha acımasız daha kötü bir örgüt mü? IŞİD el kaide'den farklı olarak tarihi eserleri harap ediyor, yok ediyor
(bkz: nimrud antik kenti) fevri hareketleri var, IŞİD gittiği yerlerde kanun koyuyor ve devlet gibi hareket ediyor. infaz şekilleri daha acımasız. IŞİD daha iki üç yıldır adını duyurdu hala da duyuruyor. 2013'ten itibaren Suriye iç savaşında hareket hacmi hareket alanı buldu, ve burada daha da büyüdü.
Suriye'deki Kaos bazı aktörleri ortaya çıkardı
el-nusra (El Kaide'nin Suriye kolu),
PYD , IŞİD ve
özgür suriye ordusu (Esed güçlerine karşı birlikler) Ortadoğudaki Kaos ortamı yeni aktörlerin doğmasına hem neden oldu hem de gelişmelerine neden oldu.
1999 yılında lübnanda zerkavi'nin(ürdünlü) liderliğinde
cemaat-ül el tevhid ve cihad (ctc) diye grup kuruluyor. bu Yapı IŞİD'in temellerini oluşturuyor.
üsame bin ladin (Suudi Arabistan)
zerkavi(ürdün)
her ikisi de ABD'nin müttefiki ülke. gerçi bin ladin ailesi ABD'de baya bir nüfuzlu aile geçen yıl ciddi bir ihale almışlardı. ABD'de dışlanmıyorlar, zaten çok zengin bir aile. isteyen biraz araştırıp daha ayrıntılı bilgilere ulaşabilir.
bu terör örgütlerinin çıkış yeri niye ABD'nin müttefiği ülkeler?
çünkü toplumsal taban hükümetten farklı düşünüyor. zaten bu noktada bir tepki var, taban ABD'den ve İsrail den nefret ediyor ama hükümet onlarla can ciğer. bu olaylar bir tepkinin ürünü gibi gözüküyor.
örgüt kurulduktan sonra El-Kaide ile işbirliği yapıyor, 2004'ten sonra El Kaide'nin bir kolu oluyor, resmi olarak bir parçası haline geliyor. 2013 yılında El Kaide ile bağları kopuyor 2013 yılındaki bu Kopuş, hareket farklılıkları ve el-kaide'ye dahi yol gösterme isteği yüzünden gerçekleşiyor.
küçük bir grup olan, eski adıyla (ctc), IŞİD'i güçlendiren Irak işgalidir. Saddam Hüseyin sünniydi,
Saddam Hüseyin devrilince sünni kesim dışlandı bu yüzden sünni direniş başladı. Ayrıca Saddam Hüseyin'in cumhuriyet muhafızları ve ordusu da IŞİD'e dahil olup tabanı oluşturdu, Dışarıdan da savaşçı getirdiler, gelen bu savaşçılar daha önce,
çeçenistan,
bosna Afganistan keşmir gibi cephelerde daha önce savaşmışlardı. ilk defa cihat eylemini gerçekleştirecek gençler de bulunmaktaydı, tabi
yabancılar da var . El Kaide'nin yardımlarıyla güçlendiler 2006'da Irak islam Devleti adını aldılar. ırak islam devleti ismini almadan önce, 2004 yılında örgütün başındaki zerkavi, el kaide merkezine biatını bildirmiş ve grubun ismini 'tanzim el-kaide fi bilad er-rafideyn ( iki nehir arası el kaide/ırak Mezopotamya el-kaidesi) diye değiştirmişti. 2006 yılında ABD askerlerinin zerkavi'yi öldürmesi sonucu ırak el-kaidesini de içine alarak ırak islam devleti (ıid) adını aldı. örgütün isminin ıid olarak değiştirilmesi el-kaide merkezine bildirilmediği için iki örgüt arasındaki ilk kopukluğun bu olduğu söyleniyor. ıid diye evrimleşen bu örgütün başına da ebu ömer el-bağdadi( 2010'da ABD tarafından öldürüldü) getiriliyor.
2011'de ABD askerleri İrak'tan çekilince oluşan boşluktan daha da güçleniyorlar başta bu sefer Ebubekir el-bağdadi var. bağdadi 2013'te nusra ile birleşerek örgütün adını ırak Şam islam devleti (IŞİD) olarak değiştiriyor. fakat el nusra cephesi bu olayı yalanlayarak el-kaide lideri ez-zevahiri'ye biat ediyorlar. aralarında çatışmalar ve çözüm uğraşıları çıkıyor, yüzlerce savaşçı ölüyor daha sonra ez-zevahiri daiş'i tanımadıklarını açıklıyor.
aljazeera
aljazeera2
IŞİD çok hırslı bir örgüt iç savaşta, kaosta ve egemenlik boşluğunda daha iyi büyüyeceğini biliyor ve bu boşluğu bulduğunda hemen oralara giriyor, (Suriye Lübnan Libya gibi) ve bu otorite boşlukları doğru kullanarak güçlenmeye devam ediyor. 25000-30000 Savaşçısı olduğu tahmin ediliyor
CIA tarafından . bu rakam küçük olabilir ama terör örgütlerinin amaçları, halkı korkutup devleti bir nevi canından bezdirmek ve onları müzakere masasına oturtmak olduğu için bu açıdan yüksek bir rakam bile denilebilir. terör örgütleri sahada üstün olmaya çalışmaz, devleti bezdirip müzakere yapar. IŞİD bu açıdan çok farklı, gittiği yerleri işgal ediyor, devlet gibi hareket ediyor, kurallar koyuyor, petrolleri çıkartıp satıyor. ekonomik ve hukuki boyutu bir boyut kazanıyor, bir yarı devlet gibi hareket ediyor.
2014 ortasından itibaren ABD, IŞİD'in hızlı yükselişi, yöntemleri, acımasızlığı ve devlet gibi hareket etmesini göz önüne alarak esed'in devrilmesi durumunda ışidin başa geçeceğini farkediyor ve pragmatist bir politika anlayışı olduğu için başka düşman sayılabilecek bir grupla daha büyük bir düşman olarak gördüğü İŞİD'e karşı müttefiklik yolunu seçiyor. hem Esed kalsın diyor hem de pyd ile iş birliğine gidiyor.
El Kaide'nin Suriye kolu olan El Nusra, Türkiye'nin teklif ettiği silahsız bölge önerisini kabul edeceğini ve kendisine sorun oluşturmayacağı bildiriyor. Ayrıca gerekirse Esed'le işbirliğine gidebileceğini belirtiyor. El Kaide'nin halifelik iddiası olduğu biliniyor ama bunun aşamalı olması gerektiği savunuyor. fakat IŞİD kesinlikle hiç kimseyle uzlaşmıyor ve bütün grupların kendisine biat etmesini istiyor, biat olmadığı takdirde direk biat etmeyen kesime karşı savaşıyor. Ayrıca IŞİD direk halifeliğini ilan etmiş durumda hatta bir zamanlar İslam kontrolünde olan Balkanlar ve İspanya'nın da tekrardan fethedilmesi gerektiğini savunuyor. IŞİD şeriat ve cihada yeniden anlam vermeye çalışıyor, yeniden yorumluyor, dini kullanarak din için yardım toplamaya çalışıyor ve yaptığı eylemlerini kendi yorumlarıyla meşrulaştırıyor, yaptığı eylemlerin İslamiyetin gereğinden olduğunu iddia ediyor. "benim asıl hedef kitlem müslüman olmayanlar" diyor. böyle beyanlarda bulunarak hem militan hem destek toplamaya çalışıyor. kendisi dışında kalan herkesle savaşıyor, el-Nusra Esed rejimine karşı, PYD IŞİD e karşı, Özgür Suriye Ordusu Esed'e karşı, IŞİD hepsine karşı savaşıyor. ABD durumun kritik olması ile 2014 ortalarından itibaren IŞİD ile savaşmaya başlıyor. IŞİD kontrolüne giren yerleri IŞİD'den almak çok zor, Musul'u kurtarma operasyonu hala sürüyor. IŞİD El Kaide'nin kendine biat etmediği için ve uzlaşmacı olduğu için el-kaideye yoldan sapmış diyor.
finansal kaynakları, sınırları kontrol ediyor sınır gelirleri elde ediyor, IŞİD Petrol kuyularını ele geçirip petrolden gelir elde ediyor, ışid ele geçirdiği yerleri, silahları ile birlikte ele geçiriyor hatta bir aralar IŞİD'in uçağı bile vardı.
ABD esed'i devirmek ve IŞİD'i yenmek için hangi grupla çalışmalı?
esedi devirmek için IŞİD ve el nusra'yı kullanmaz çünkü Radikal oldukları için El Kaide gibi bir sonuç alabilirler. tarihsel bağ göz önüne alınarak CİA'nın el-nusra ile hareket etmeye çalışması gözden kaçmadı lakin bu konuda pentagon açık bir şekilde pyd ile hareket etti.
IŞİD'e karşı El Nusra yi desteklemiyor(yine radikalizm)
Özgür Suriye Ordusu hem işid hem de Esed'le çatışıyor, ikiye bölünmüş durumda hatta son dönemde pyd ile sürtüştüğü gözlemlendi ayrıca IŞİD'le mücadelede PYD kadar etkili olamıyor.
ABD Esed'in devrilmesi gerektiği politikasını bıraktıktan sonra PYD nin hem Esad rejimiyle sıkıntısında olmaması hem de Radikal olmaması durumunu göz önüne alarak pyd ile iş birliğine gitti. çünkü pyd'nin tek derdi IŞİD ile savaşmak. PYD yi desteklemezse IŞİD'in sahada daha da etkili olacağını düşünüyor ve bu duruma müsaade etmiyor. PYD ile ittifakı bitmez gibi o yüzden Türkiye'ye karşısına almaya devam edecek gibi görünüyor.